Sommige woorden dragen een lading die zwaarder is dan hun letters. Pogrom is er zo één. Het is een term die je niet zomaar in een luchtig gesprek gebruikt, omdat er een hele wereld van pijn, onderdrukking en collectief geheugen achter schuilgaat. Maar wat is nu precies de betekenis van een pogrom? En waarom is dit begrip, dat vaak geassocieerd wordt met donkere hoofdstukken in de geschiedenis, vandaag nog steeds relevant?
De oorsprong van het woord
Het woord pogrom vindt zijn wortels in het Russisch. Letterlijk betekent het zoiets als “vernietiging” of “verwoesting.” In de 19e eeuw werd de term voor het eerst gebruikt om grootschalige en vaak georganiseerde aanvallen op Joodse gemeenschappen in het Russische Rijk te beschrijven. Deze aanvallen waren meestal gewelddadig, met plunderingen, brandstichtingen en moordpartijen tot gevolg. Het ging niet alleen om spontane uitbarstingen van haat, maar vaak ook om gebeurtenissen die werden gedoogd – of zelfs aangemoedigd – door autoriteiten.
Pogroms in de geschiedenis
Wanneer men het woord pogrom hoort, denkt men vaak aan Oost-Europa. Vooral in Rusland, Oekraïne en Polen vonden in de 19e en vroege 20e eeuw talrijke pogroms plaats. Het meest berucht zijn de golven van geweld die rond 1881 uitbraken na de moord op tsaar Alexander II, en opnieuw tijdens de chaotische jaren van de Russische Burgeroorlog.
Maar ook buiten het Russische Rijk kreeg de term betekenis. De Kristallnacht in nazi-Duitsland in november 1938 wordt vaak omschreven als een pogrom: synagogen gingen in vlammen op, Joodse winkels werden vernield, duizenden mensen werden gearresteerd en velen kwamen om het leven.
Waarom de betekenis van pogrom beladen blijft
Een pogrom is meer dan een gewelddadige aanval; het symboliseert een collectieve daad van haat tegen een kwetsbare minderheid. Het gaat vaak om een explosie van geweld die gevoed wordt door vooroordelen, economische spanningen of politieke propaganda. De term draagt dus niet alleen historische, maar ook morele betekenis.
Vandaag de dag wordt het woord soms ruimer toegepast, ook buiten de Joodse context. Het kan verwijzen naar georganiseerde aanvallen tegen andere etnische of religieuze groepen, wanneer er sprake is van vergelijkbare patronen van geweld en collectieve vervolging. Toch blijft de Joodse geschiedenis onlosmakelijk verbonden met de kern van de term.
Wat gebeurt er tussen de menigten: Rustige hoeken en digitale gewoonten in Veenendaal
De actualiteit van een historisch begrip
Hoewel we het woord pogrom misschien vooral koppelen aan het verleden, zijn er helaas ook in onze tijd parallellen te trekken. Wanneer groepen mensen doelbewust worden aangevallen om wie ze zijn, ligt de schaduw van dit begrip op de loer. Het gebruik van het woord herinnert ons eraan dat discriminatie en georganiseerde haat niet zomaar “incidenten” zijn, maar symptomen van diepere maatschappelijke problemen.
Waarom we het woord moeten blijven begrijpen
Het kennen van de betekenis van pogrom gaat niet enkel om taal, maar ook om bewustzijn. Taal geeft woorden aan onrecht, en door die woorden te begrijpen, leren we ook de lessen die de geschiedenis ons te bieden heeft. Het confronteert ons met de vraag: hoe zorgen we ervoor dat dit soort geweld zich niet herhaalt?
bezoek voor meer geweldige artikelen: blognews.nl
